2.5 Aktarma Organları Direnci Hareket dirençleri denildiği zaman genellikle taşıt hareketine zıt yönde olan ve taşıt performansını negatif olarak etkileyen kuvvetler akla gelemektedir. Diğer bir yönden baklıldığında taşıt performansını etkileyen her güç kaybıda hareket dirençleri sınıfına katılabilir. İşte aktarma organları kayıplarıda böyle bir dirençtir. |
1. Giriş 2. Taşıt hareket dirençleri 2.1. Yuvarlanma direnci 2.2. Aerodinamik direnç 2.3. Yokuş direnci 2.4. Atalet direnci 2.5. Aktarma organları direnci 3. Taşıt genel hareket denklemi 4. Taşıt performans hesapları 5. Taşıt performansının artırılması 6. Sonuç |
Bu direnç genel olarak kavrama, vites kutusu, tahrik milleri, diferansiyel, kardan kavraması ve yataklardaki kayıplardan meydana gelir. Daha genel bir tanım yapmak gerekirse motor ile taşıt tekerlekleri arasında güç kayı meydana getiren bütün kayıplara aktarma organları kayıpları ya da aktarma organları direnci adı verilir.
Aslında aktarma organları tek tek ele alındığında bu noktalardaki güç kayıpları değişkendir. Fakat sistemin toplamına bakıldığında birindeki verim azalmasıyla diğer birindeki verim artması birbirini dengelediğinden bu kayıplar sabit kabul edilibilir. Örneğin dişli çarklardaki sürtünme kayıpları ile yatak direnci yağın viskozitesine ve dolayısıyla sıcaklığına bağlıdır. Vites kutusundaki sürtünmelerden ortaya çıkan momoent kaybı ısınmaya sebep olur ve ısınma neticesinde yağın viskozitesi düşer. Bu düşme ise dirençi azaltır. Böylece vites kutusundaki kayıplar sabit kabul edilibilir.
Hareket halindeki taşıtta motor ile tahrik aksı arasındaki toplam kayıpları ifade etmek için bir verim terimi (h) kullanılır. Bu verim bir dinamometre yardımıyla ölçülür fakat pratik çalışmalarda aşağıdaki verim değerlerinin kullanılması çok büyük hatalara sebep olmaz.
Aktarma Organları Kayıpları | ||
Kavrama verimi |
0.99 | |
Diţli kutusu verimi |
Direk vites |
098 |
Düşük vites |
0.95 | |
Diferansiyel verimi |
0.95 | |
Bağlantıların verimi |
0.99- 0.98 |
Tablo 2.4: Aktarma organları kayıplarının ortalama değerleri.
Taşıtın toplan aktarma organları verimi (h t) yukarıdaki tabloda verilen verim değerlerinin birbiriyle çarpımından elde edilir.